Ufuk: Alo, selam Can. N’aber?
Can: Haberler berbat Ufuk!
U: Hayırdır hocam, sorun nedir? Diablo IV açık betasına kendini fazla kaptırıp geceleri rüyanda Lilith’i mi görmeye başladın? Betamax’ladığın karakterlerin ortasından en çok hangisini sevdiğini mi seçemiyorsun?
C: Leon sağ olsun geceleri uyutmadığı için düş görmeyi unuttum. Betamax konusunda haklısın. Lakin şu an konu çok farklı. Avusturya-Macaristan Arşidükü Franz Ferdinand, Saraybosna’da suikast uğramış. Avrupa karışacak, vaziyet almamız lazım…
U: Pardon?
C: Olay çok önemli. Sana bir kod göndereceğim birazdan. O kodu Steam’e girip mümkün bir dünya savaşını daha başlamadan durdurman gerekiyor. İnsanlığın geleceği senin ellerinde olabilir.
U: Error 404, file not found… Başım karıştı abi… Birinci Dünya Savaşı biteli yüz yıldan fazla olmadı mı?
C: Tarih tekerrürden ibarettir dostum. Unutma bu lafımı. Gözlerini de Batı Cephesi’nden ayırma. Asıl kıyamet orada kopacak. Takviyesine gereksinimimiz var.
Meğer işin aslı başkaymış…
Can ile ortamızda geçen konuşmayı size birebir yansıttım. (Böyle bir konuşmadan benim bile yeni haberim oldu lakin Ufuk diyorsa doğrudur herhalde?! -Can) Şeffaflıktan ödün vereceğimize, Steam’de bir indirim periyodunu kaçırmayı yeğleriz. (Neeee? İndirim devri mi kaçmış?!)
Gelen kodu vakit kaybetmeden Steam’e girdim ve karşıma The Great War: Western Front isimli bir oyun çıktı. Oysa Can kaşla göz ortasında bana oyun kilitlemiş! Neyse olan oldu, bari keyif almaya bakayım diyerek oyuna yumuldum çabucak. Ne de olsa Ulusal Dayanak her şeyden kıymetlidir. Ulusal Dayanak de nereden çıktı artık diyeceksiniz; anlatacağım, onu da anlatacağım… Yok yok, bizdeki seçime gitmesin başınız.
Birinci Cihan Harbi’nde Batı Cephesi mi varmış?
Evet, oyunun ismini görünce aklıma birinci gelen soru bu oldu. Eğitim hayatım boyunca bana Birinci Dünya Savaşı sırasında Batı Cephesi’nde neler yaşandığı hiç anlatılmamıştı. (Sizler hatırlıyor musunuz bu türlü bir bilgi?) Bu yüzden de The Great War: Western Front’u incelemeye başlamadan evvel tarih bilgimi derinleştirmem gerektiği ortadaydı. Ben de hususa dair fikirlerini almak üzere İlber Ortaylı’yı aradım… Latife şaka. Mr. Google’a sordum olağan ki. (Siz ChatGPT’yi de kullanabilirsiniz, o da makbul) Ama konunun oldukça derin olduğunu görünce isyan bayrağını çektim ve kâfi bilgi birikimine sahip olduğumu umarak Batı Cephesi’ne gerçek yola koyuldum.
Oyuna girince beni nefis bir açılış jeneriği karşıladı. Son derece sade lakin bir o kadar estetik, vazifesini layıkıyla yapan ve oyunun vizyonunu net konumlandıran bir jenerik vardı karşımda. Neredeyse ezbere bildiğimiz Birinci Dünya Savaşı’nın nasıl başladığını sakince anlatan tok bir ses ve akan görsellerden oluşan sinematik tahminen de The Great War: Western Front’un en büyük çelişkisinin de habercisiydi aslında. Bu çelişki konusuna geri döneceğiz. Şuraya park edelim şimdilik.
Petroglyph: Efsanevi Westwood’un Manevî Devamı
The Great War: Western Front, Petroglyph tarafından geliştirilmiş bir oyun. “Kim ki bu Petroglyph?” derseniz kırılırım, gücenirim. Zira kendileri gerçek vakitli strateji (RTS) denilen oyun cinsinin tarihine altın harflerle isimlerini yazdırmış beşerler. Joe Bastic, Michael Legg ve Steve Tall, efsanevi oyun stüdyosu Westwood’dan ayrıldıktan sonra kendi bağımsız stüdyoları ile yola devam etme kararı alıyorlar ve 2003 yılında Petroglyph Games kuruluyor. Petroglyph ismini Star Wars: Empire at War (Metacritic notu: 79) ve Command & Conquer Remastered Collection (Meta: 82 – OGZ: 8.5) üzere oyunlardan hatırlayabilirsiniz. İkisi de beğeni kazanmış ve hakkı teslim edilmiş strateji oyunlarıdır. Müzikleri de birebir takımın gediklilerinden Frank Klapecki’nin zihninden. Command & Conquer, Red Alert 1-2, Dune II üzere ufak tefek, ismi pek duyulmamış (!) birkaç oyundan daha hatırlayabilirsiniz kendisini. (Dinozorların gözleri yaşlı)
Tüm bunlar ışığında The Great War: Western Front’un başarılı olması için kâfi yeteneğe ve deneyime sahip bir takımın ellerinden çıkmış Birinci Dünya Savaşı temalı, sıra tabanlı ve gerçek vakitli öğeler barındıran bir strateji oyunu olduğunu söyleyebiliriz yani. Ve ama, gelelim fasulyenin yararlarına. The Great War: Western Front vadettiklerini sunabiliyor mu?
Birkaç paragraf üstte oyunun bir çelişki barındırdığından bahsetmiştim hatırlarsanız. O defteri tekrar açma vakti geldi. Petroglyph olabildiğince tarihe bağlı bir oyun yapmak üzere yola çıkmış. Bir oyundan çok bir interaktif belgesel hedeflenmiş diyerek tezli bir laf da atabilirim ortaya -ki aha da attım bile. Tarihi gerçekçiliği korumak ve eğlenceli bir oynanış keyfi sunmak ortasında gidip geliyor imal. Bu durum direkt Birinci Dünya Savaşı’nın ve bilhassa Batı Cephesi’nin siper savaşları halinde cereyan etmesinin bir sonucu aslına bakarsanız. Örneğin Verdun Muharebesi 303 gün sürmüş (21 Şubat 1916 – 18 Aralık 1916) ve kabul gören bilgilere nazaran 700,000 kişinin hayatını kaybetmesine neden olmuştur. Bu kadar uzun süren siper savaşlarıyla bezeli bir periyodun bir strateji oyununa temel oluşturması, oyuncuların daima birebir şeyi yapma hissine bürünmelerine sebep olabiliyor. Küçük kazanımlar için saatlerini devirmeye hazır strateji müptelaları için hoş haber lakin genel oyuncu kitlesi için haklı bir ALT+F4 sebebi diye özetleyebiliriz. Bu dilemma sizi germiyor ve endişelendirmiyorsa ne hoş. Zira bu eşiği aşabilenler için The Great War epeyce tatminkâr bir tarihi strateji oyunu haline bürünüyor.
Oyun Modları ve Temel Mekanikler
Oyunun sade ana menüsünde dört çeşit oyun çeşidi bizi karşılıyor: Seferberlik (Yani Senaryo Modu), Tarihi Çatışmalar (Batı Cephesi’nin en bilinen muharebelerini tekrar yaşamak), Çatışmalar (Skirmish dediğimiz harita seçip kuralları belirleyip yapay zekaya karşı kapıştığımız mod) ve Çok Oyunculu (Buraya niçin bir şey yazıyorum ki?).
Seferberlik modu kendi içinde üçe ayrılıyor: Atos, Portos ve Aramis… ehm pardon, 1) Eğitim, 2) İtilaf Devletleri (Fransa, İngiltere, ABD ve kolonileri biçiminde özetleyebiliriz) ve 3) İttifak Devletleri (Almanya, Almanya ve bir daha Almanya). Eğitim kısmında oyunun temel bileşenlerini öğreniyoruz. Akabinde tarafımızı seçip sipere giriyoruz ve geçmişte yaşananları iki tarafın bakış açısından yaşıyoruz.
Tarihi Çatışmalar modu interaktif tarih dersi üzere. Mesela Verdun Muharebesi vazifesinde Almanya olarak Fransız direnişini kırmamız gerekiyor. Cantigny Savaşı’nda sıcak çatışmalara birinci kere dahil olan Amerikan birliklerinin Alman mevzilerini geri püskürtmesini sağlamamız gerekiyor. Seferberlik vazifelerini bitirdikten sonra, ilginizi çekerse bu misyonlara bakabilirsiniz.
Çatışma ve Çok Oyunculu kısımları için Batı Cephesi’nden yeni bir haber yok. Harita seç, kuralları belirle ve cümbüşe katıl. Bildiğimiz şeyler.
Oyunun temel oynanışına gelelim. Bir defa oyunu öğrenmesi güç değil. Çok derin bir stratejik ve taktiksel çeşitlilik bekliyorsanız hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. Biz burada tarihten ders çıkartmaya çalışıyoruz, sizin derdiniz eğlence! Ah evet, alışılmış cümbüş olmalı; zira bu bir oyun. İşte her şey burada düğümleniyor esasen.
Oyunun ana haritası olan Harekât Haritası altıgen bölgelere bölünmüş. Kolordular ve öbür üniteler (uçak, tank, topçular) bölgelere yerleştiriliyor ve gerektikçe ön cepheye sevk ediliyor. Oyunu kazanma usullerinden birincisi rakibin Ulusal Desteği’ni sıfırlamaktan geçiyor. Oburu de başka tarafın başşehrini ele geçirmek. (İkincisi için bol talih diliyorum)
Ulusal Takviye düştükçe ordunuza gelir sağlamanız ve ikmal birlikleri getirmeniz zorlaşıyor. İşlerin sarpa sarmaması için Ulusal Dayanak değerli. Bunu yükseltmek için de savaş kazanmanız ve vazife yapmanız gerekiyor. Ancak bir bölgeyi ele geçirmek için tek bir savaş birden fazla vakit kâfi olmuyor. Her bölgenin yıldız sayısıyla belirtilen bir savunma direnci var. Örneğin İtilaf Devletleri’nin başşehri Paris’in beş yıldızı var. Yani İttifak Devletleri’nin Paris’i alabilmesi için üst üste beş defa Paris’te savaş kazanması gerekiyor. Savaşı kazanması da yetmiyor, kazandığı tüm savaşların Muazzam Galibiyet olması gerekiyor. Yani düşman birliklerini yok etmeniz, denetim noktalarını ele geçirmeniz ve komuta merkezine girmeniz lazım. Doğal siz bir Muazzam Galibiyet kazanınca öteki taraf bir köşeye çekilip oturup ağlamıyor. Kaybedilen savaşın akabinde kendi cinsinde o bölgeye asker ve mühimmat ikmali yapıyor. Yani ben bunların gardını indirdim, askeri kalmamıştır diyerek tekrar saldırmayı planladığınız bir bölgede bir sonraki cins Zerg sürüsü üzere bitivermiş sonsuz sayıda yeni kolordular bulabiliyorsunuz. O yüzden üst üste Muazzam Galibiyet kazanmak, münasebetiyle bölgeleri ele geçirmek hiç kolay değil.
Bu döngünün çabucak her bölge için daima tekrarlandığını ve bilhassa hudut çizgisi boyunca iki taraf için de sonsuz defa yaşandığını hayal edin. Evet, işte zurna burada zırt diyor. 303 gün süren Verdun Muharebesi düşünülünce çok gerçekçi fakat oyun mu oynuyoruz interaktif belgesel mi izliyoruz sorguluyor insan kimi vakit. Haksız mıyım?
Elbette istihbarat edinme, istihbarat engelleme, bölgelere ikmal depoları açma, hastane kurma, havalimanı inşa etme üzere hareket alanlarınız ve stratejik seçenekleriniz mevcut.
Sol, sol… Sol, sağ, sol… Kıt’a dur!
Piyade kolordusu, tank taburu, hava filosu, topçu birliği, kuşatma topçuları üzere ünitelerimiz emrimize amade. Bölgeden bölgeye gereksinim duyduğumuz formda onları hareket ettirebiliyoruz. Olağan her bölgenin bir ikmal limiti var. Bir de toplamda kullanabileceğimiz Global İkmal var. O denli her yere dilek ettiğimiz kadar asker yığamıyoruz yani. Ulusal Dayanak dışında, cepheye asker, tank ve uçak sevk etmemiz için harcayabileceğimiz kaynaklarımız var. Asker sevk etmek için İkmal kullanıyoruz. İkmal, çatışmalar öncesindeki hazırlık mühletince savaş alanında siper kazmak, havan topu, makineli tüfek yuvası, gözetleme balonu yerleştirmek (Oyunda savaş sisi mekaniği var. Çatışma sırasında gözetleme balonu kaldırmazsanız rakibin ne yaptığını göremiyorsunuz -karlı havalarda görüş aralığı daraldığı için çok işe yaramıyor) üzere emeller için de kullanılıyor.
Tank, uçak ve topçu birlikleri içinse altın harcıyoruz. Her çeşit başında (Monopoly’de başlangıçtan geçince yatan maaş sevinci), savaş kazandıkça ve verilen misyonları yaptıkça altın kazanabiliyoruz. Ama daima atakta bulunmanın çok mantıklı bir durum olmadığını kısa müddette anlıyorsunuz. Birçok çatışma ateşkesle bitiyor ve iki tarafa da çok az yarar sağlıyor. Bir de her çatışmanın yirmi dakikalık bir savaş müddeti limiti var. Oyun boyunca çok sayıda emsal çatışma yaşanacağı için üretimciler müddet kısıtlamasıyla işin düzgünce can sıkıcı bir hal almasının önüne geçmeye çalışmış. Ama yirmi dakikalık müddet birden fazla vakit iki tarafa da yetmiyor ve çatışmadan ateşkes çıkıyor. Bir çeşit boyunca 5-6 farklı düşman bölgesine saldırdığınızı ve hepsinin ateşkesle sonuçlandığını düşünün. Ya da düşünmeyin zira çok can sıkıyor. İşte tam da bu noktada savaşları otomatik sonuçlandırma seçeneği devreye giriyor ve savaşın kendi lehinize sonuçlanacağını düşündüğünüz durumlarda “Otomatik Oynat” ile direkt geçmeyi seçebiliyorsunuz. Kullanıp kullanmamak size kalmış elbette. Zevkler ve renkler, bir de sabır düzeyi önemli…
The Great War: Western Front’un stratejik derinlik ve taktiksel çeşitlilik yaratma ismine oyunculara sunduğu formül araştırma ağacından geçiyor. Araştırma ağacında altı kısım ve onların uzantıları bulunuyor. Bu kollar: Piyade, Uçuş, Siper, Mühendislik, Lojistik ve İstihbarat. Her birinin sağladığı avantajlar ve kattığı çeşitlilikler var. Oyun biçiminize nazaran seçip ilerleyebilirsiniz.
Oyunda kumandan, önder tesiri üzere bir durum yok. Herkes size bağlı, herkesi siz yönetiyorsunuz. Keşke kahraman olarak isimlendirebileceğimiz, birbirlerinde farklı arkaları ve eksileri olan komuta kademelerini de düşünselermiş. Tarihi gerçekliği müdafaa ismine vaktinde hakikaten de ordulara liderlik yapmış isimleri ekleyebilirlermiş.
Böyle bir oyunda grafik konuşmak ne derece gerçek bilemiyorum ancak grafiklerin en kolay tabirle “yeterli” olduğunu söyleyebilirim. Gönül isterdi ki savaş alanındaki birliklerin görünüşleri daha uygun olsun fakat elimizde bu var şu anda, daha uygunu olsa dükkân sizin. Şu anki haliyle kuş bakışı baktığınızda piyadeler karınca sürüsünden hallice görünüyorlar açıkçası. Her şeye karşın bu durum beni rahatsız etmedi. Grafik için burada olsak sarfiyat Call of Duty, Battlefield falan oynardık. Biz strateji için, biz tarihin yazılışına tanıklık etmek için buradayız. O denli değil mi? Ses vermiyorsunuz ama… O denli değil mi dedim?
Oyunu oynadığım müddet boyunca birkaç bug’a denk geldim. Örneğin ben PC’yi çift monitör kullanıyorum. Oyunu her açışımda değişik bir biçimde oyun öbür monitörde açıldı. Her seferinde ayarlardan monitör seçsem de bu daima tekrarlandı. Daha kötüsü, kimi vakit savaş alanında kimi ikonlar basılamaz oldular. Olağanda tıklanabilirken buton üzerine gelince yanıp sönmeye, takılmaya başladı. Kimi durumlarda hava taarruzlarında uçaklar sorti yaptı lakin bomba atılmadı. (Su mu yakıyor sanıyorsunuz siz bu uçaklar?) Tanklar gitmeleri gereken yerlere yollarını bulamadıkları için gidemedi, savaş alanının ortasında öylece durdular… Bunlar gelecek yamalarla çözülebilecek ufak zahmetler. Oyunu oynanamaz hale getirecek bir sorunla karşılaşmadım sonuç olarak. Bu da son devirlerde çıkış yapan oyunlar için görmekten memnunluk duyduğumuz bir hadise.
Ansiklopedi ve Son Sözler
Değinmeden geçmek istemediğim bir detay da ansiklopedi. Evet, oyunda bir ansiklopedi var. Oyundaki ayrıntıları anlatmak dışında Birinci Dünya Savaşı’na dair nitekim ansiklopedik bilgiler barındırıyor. Tarih okumayı seviyorsanız Imperial War Museum arşivinden imajlar eşliğinde hazırlanmış ansiklopediyi seveceksiniz. Çok derin değil fakat hoş düşünülmüş bir detay.
Oyunun Türkçe dayanağı mevcut. Şimdilik yalnızca arayüz ve metinler Türkçe’ye çevrilmiş. Lakin lisan değişikliğini oyun içi ayarlardan yapamıyorsunuz maalesef. Steam kütüphanenizdeki ayarlardan lisan seçimini yapmanız lazım. Keşke oyun içi ayarlara da koysalarmış, daha pratik olurmuş.
The Great War: Western Front uzun yıllardır dindirmeyi beklediğimiz Birinci Dünya Savaşı temalı strateji açlığımızı bir nebze de olsa karşılayan bir imal. Petroglyph geleceği hayli parlak ve farklı taraflara evrilebilecek bir işe imza atmış. Bağımsız stüdyoların çeşitler ortası boşlukları görüp buralara oyun çıkartmalarını takdirle karşılıyorum. Mesela DLC ile Doğu Cephesi gelse, Mustafa Kemal ile Çanakkale’yi savunsak hoş olmaz mı? İnsanın aklına bir sürü fikir geliyor. Bakalım Petroglyph bunları hayata geçirecek mi?
